نقش سیستم های نوآوری منطقه ای در توسعه مناطق کلان شهری؛مطالعه دو صنعت ماشین سازی-تجهیزات صنعتی و صنایع فناوری های نوین در منطقه کلان شهری تبریز

چکیده رویکرد سیستم نوآوری منطقه ای، مفهوم جدیدی است که از دهه 1990 و در پی تکامل رویکردها و نظریه های توسعه درون منطقه ای شکل گرفته است و در برگیرنده سیستمی است که در آن بنگاه ها با بازیگران منطقه ای تعامل داشته و در نتیجه روابط درهم تنیده اجتماعی و همجواری فضایی با عناصر منطقه ای به یادگیری تعاملی و نوآوری دست می یابند و در پی ارتقاء ظرفیت های نوآوری بنگاه ها، با باقی ماندن در عرصه رقابت منطقه ای به پویایی توسعه درون منطقه ای یاری می رسانند. عناصر اصلی این سیستم عبارتند از: بنگاه ها، سازمانهای و نهادها و بنیان دانش و سازوکارهای تشکیل دهنده نوآوری را می توان در یادگیری تعاملی، نوآوری، شبکه بندی و همجواری و تعامل با بازیگران منطقه ای دانست. مطالعات جهانی نشان می دهد که نوآوری و شبکه بندی از ابزارهای کلیدی سیستم های نوآوری منطقه ای و توسعه درون منطقه ای می باشند. این رساله سعی در پاسخ به سوالاتی نظیر، نقش ویژگی های عمومی بنگاه ها، شبکه بندی و تعامل با بازیگران منطقه ای در ارتقاء ظرفیت های نوآوری بنگاه های منطقه کلان شهری تبریز دارد. برای نیل به این هدف به روش اسنادی به مطالعه مبانی نظری و رویکردهای مطرح در این زمینه پرداخته شده است و به منظور مطالعه نمونه موردی از روش پیمایش و مصاحبه مستقیم استفاده گشته و برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه گیری طبقه بندی شده سیستماتیک استفاده شده است. بعد از پرکردن پرسشنامه و مستندسازی داده ها در محیط نرم افزار spss ویرایش 17، با بکارگیری روش های آماری مناسب به تحلیل یافته پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که ویژگی های عمومی بنگاه ها به ویژه نسبت نیروی کار ماهر به کل نیروی کار، اندازه بنگاه ها و میزان هزینه های تحقیقاتی به ترتیب در ارتقاء ظرفیت های نوآوری بنگاه ها موثر می باشند. هر چه میزان این شاخص های درون بنگاهی افزایش یابد؛ شدت شبکه بندی و ظرفیت های یادگیری و نوآوری نیز ارتقاء می یابد. شدت شبکه بندی درون منطقه ای در یادگیری تعاملی و در نتیجه نوآوری بنگاه ها تاثیر به سزایی دارد و همجواری با شبکه مشتریان و تامین کنندگان از عوامل مهم در ارتقاء ظرفیت های نوآوری بنگاه های منطقه می باشد. اما محیط نهادی و منابع حمایت کننده دانش همچون دانشگاه ها و موسسه های تحقیقاتی تاثیر چندانی در افزایش نوآوری بنگاه ها ندارند و همچنین در کنار شبکه بندی درون منطقه ای، تعامل با شبکه های ملی و جهانی نیز در دستیابی بنگاه ها به یادگیری جمعی و نوآوری موثر می باشند.